Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 3

Ang Babala ng Daan

Patuloy sa paglalakbay sina Lino at Mang Isko sa masukal na gubat, bawat hakbang ay nagdadala ng alingasngas ng mga tuyong dahon sa ilalim ng kanilang mga paa. Ang paligid ay tila nababalot ng kadiliman na para bang ang liwanag ng araw ay hindi kailanman nakapasok sa kagubatan. Napapansin ni Lino na habang sila'y naglalakad, ang temperatura ay unti-unting bumababa, at ang hangin ay nagiging mas malamig, nagpaparamdam sa kanya ng hindi maipaliwanag na takot.

Habang tahimik na naglalakad, napansin ni Lino ang seryosong ekspresyon sa mukha ni Mang Isko. Parang may mabigat na bagay na nais niyang sabihin. Sa wakas, nagsalita ang matanda.

"Lino," bungad ni Mang Isko na tila nag-aalanganin ngunit matatag ang boses, "ang daan na ating tinatahak ay hindi karaniwang daan. Hindi ito ang uri ng paglalakbay na maiintindihan ng karamihan, at hindi ito ang daang iniisip ng mga tao."

Tumingin si Lino sa matanda, nakaramdam ng pagkalito. "Ano po ang ibig niyong sabihin, Mang Isko?"

"Hindi ito basta-basta. Ang ating daraanan ay isang landas na patungo sa mga bagay na hindi madaling maintindihan—isang daan na patungo sa impiyerno," sabi ni Mang Isko, na para bang ang mga salita ay may sariling bigat.

Napalunok si Lino. "Impiyerno? Akala ko ba't ang impiyerno ay para lamang sa mga kaluluwa matapos ang kamatayan?"

Ngumiti ng bahagya si Mang Isko, ngunit ang kanyang ngiti ay walang kasiyahan. "Hindi laging ganoon ang kahulugan, Lino. Maraming uri ng impiyerno. May impiyernong nilikha ng sariling kasalanan ng tao, at may impiyerno ng pagsubok na ibinibigay upang buksan ang ating mga mata sa katotohanan."

Habang sinasabi ito ni Mang Isko, napansin ni Lino na parang lumalalim ang kadiliman sa paligid nila. Ang gubat na dati'y puno ng malalagong mga puno at matataas na damo ay tila naging mapanglaw at malamig, na animo'y nagbabanta. Ang mga anino ng puno ay nagmistulang nagagalaw, para bang may buhay na sinusundan sila.

"Bakit tayo dadaan sa impiyernong ito?" tanong ni Lino, na nararamdaman ang kaba sa kanyang dibdib.

Nagpatuloy si Mang Isko sa pagsasalita, mas malalim at seryoso ang tinig. "May mga katotohanan na hindi madaling makita sa karaniwang mundo, Lino. Sa impiyerno, ang bawat galaw, bawat salita, at bawat pag-iisip ay may bigat at resulta. Ipinapakita nito ang mga bagay na pilit nating tinatakasan, mga bahaging gusto nating kalimutan. Ang daraanan natin ngayon ay magpapakita ng mga ganitong bagay. Huwag kang mag-alinlangan, sapagkat ang bawat hakbang mo rito ay magtuturo ng leksyon na magbabago sa'yo."

Muling napatingin si Lino sa paligid. Hindi niya maiwasang mapaisip sa mga bagay na nagawa niya sa nakaraan. Nagsisimula siyang magtanong sa sarili kung kaya ba niyang harapin ang mga anino ng kanyang mga pagkakamali.

"Mang Isko," tanong ni Lino nang may pag-aalinlangan, "may dahilan po ba kung bakit ako ang kailangang dumaan sa daang ito?"

Tumingin si Mang Isko sa kanya nang seryoso, tumatagos ang tingin sa kanyang kaluluwa. "Lahat ng tao ay may sariling daan na dapat tahakin. Ngunit ang iyong daan ay mas mahirap kaysa sa iba. Ikaw ay may mga desisyon na kailangang pag-isipan at mga bagay na dapat harapin. Ang paglalakbay na ito ay hindi para sa mga mahihina, kundi para sa mga may lakas ng loob na makita ang tunay na sarili."

Napalunok si Lino. Hindi niya alam kung handa ba siyang malaman ang mga bagay na maaaring matagpuan niya sa kanilang daraanan. Ngunit sa kabila ng takot, may bahagi ng kanyang puso na nagsasabing kailangan niyang magpatuloy.

"Anong mga pagsubok po ang sinasabi niyo?" tanong niya, halos bumulong, na parang natatakot sa sagot na kanyang maririnig.

Naglakad pa sila nang ilang hakbang bago muling nagsalita si Mang Isko. "Makikilala mo ang iba't ibang anyo ng kasalanan at kahinaan. Sa bawat hakbang, haharap ka sa mga anino ng iyong nakaraan, mga tanong tungkol sa iyong pagkatao, at mga pagsubok na susukat sa iyong kakayahang magpatawad—hindi lamang sa iba, kundi sa iyong sarili."

Habang nagsasalita si Mang Isko, nagsimulang magbago ang paligid. Ang mga puno ay tila lumulubog, ang kanilang mga ugat ay nagmimistulang kamay na umaabot, gustong hawakan ang kanilang mga binti. Ang landas ay naging mas makitid at madilim, na para bang ang bawat hakbang ay nagiging mas mahirap kaysa sa nauna.

"Bawat daan ay may patutunguhan, ngunit ang impiyerno ay walang likas na hantungan. Nasa iyo ang pagpasya kung hahayaan mong magtagumpay ang dilim o maglalakas-loob kang humanap ng liwanag," dagdag pa ni Mang Isko.

Dumating sila sa isang bahagi ng gubat na puno ng lumang mga bato at bungo na nakakalat sa lupa. Nagbigay ito ng malamig na simoy na tila nagtataglay ng masasamang alaala. Napapikit si Lino, naalala ang mga maling nagawa niya sa nakaraan. Nararamdaman niyang ang bigat ng kanyang mga kasalanan ay nagsisimula nang sumiksik sa kanyang puso.

"Lino," wika ni Mang Isko, "ang daan patungo sa impiyerno ay hindi lamang parusa kundi isang pagsubok. Hindi ito basta-basta nilalakaran para matakasan ang mga pagkakamali. Narito ito upang ipakita sa iyo ang lalim ng iyong mga kasalanan at ang halaga ng pagpapatawad."

Tahimik si Lino, dinadama ang bawat salitang binibitawan ni Mang Isko. Para bang ang bawat hakbang ay may dalang pananagutan. At sa kaibuturan ng kanyang puso, nagsisimula siyang magtanong sa sarili kung kaya ba niyang baguhin ang kanyang sariling landas.

"Handa ka bang magpatuloy?" tanong ni Mang Isko.

Napasulyap si Lino sa nakakatakot na tanawin ng gubat. Sa kabila ng takot at kaba, alam niyang kailangan niyang magpatuloy. Tumango siya kay Mang Isko, puno ng determinasyon, kahit alam niyang ang daang kanilang tatahakin ay magdadala ng hindi malilimutang mga pagsubok.

At sa kanilang paglalakbay, unti-unti niyang nauunawaan na ang daan patungo sa impiyerno ay hindi lamang tungkol sa parusa—ito ay tungkol sa pagharap sa sarili at ang pagtuklas ng tunay na kahulugan ng buhay at pagkatao.