Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 16

Mga Nagpadala sa Kasakiman sa Yaman

Habang patuloy na naglalakbay sina Lino at Mang Isko, dinala sila ng kanilang landas sa isa pang bahagi ng impiyerno na nagtatampok ng mga kaluluwang nalulong sa kasakiman sa yaman. Sa kanilang pagdating, bumungad sa kanila ang isang lugar na puno ng mga bagay na tila nagliliwanag—mga gintong alahas, salaping walang katapusan, mga mamahaling kasangkapan—ngunit, sa bawat sandaling ito ay hawakan ng mga kaluluwa, ito'y naglalaho na parang usok.

Sa gitna ng eksenang ito, nakikita ni Lino ang mga kaluluwang may halong pagkadismaya at kabaliwan sa kanilang mga mukha. Paulit-ulit nilang sinusubukang hawakan at kamkamin ang kayamanang nasa kanilang paligid, ngunit lagi't lagi, naglalaho ito sa kanilang mga palad bago pa man nila ito tuluyang mahawakan. Nakikita ni Lino ang kanilang pagkadesperado at kawalang-umid, na tila wala silang natutunan sa parusa ng kanilang walang habas na pagnanasa sa yaman.

"Ang mga kaluluwang ito," paliwanag ni Mang Isko, "ay iyong mga nagkamal ng yaman nang hindi alintana ang paraan ng kanilang pagkamit nito. Sila ang mga nagnakaw, nandaya, at lumapastangan sa kanilang kapwa upang makuha lamang ang kanilang inaasam na salapi at ari-arian. Ngunit ngayon, kahit gaano pa nila subukan, hindi nila kailanman makakamtan ang tunay na kasiyahan mula rito."

Habang tinititigan ni Lino ang mga kaluluwang ito, napansin niya ang isang lalaki na may itsurang tila isang mataas na opisyal sa lipunan noong siya ay nabubuhay pa. Suot nito ang isang punit-punit na amerikana at itinatali sa baywang ang isang piraso ng gintong sinturon na tila nagpapahiwatig ng kanyang pagiging sakim. Makikita sa kanyang mukha ang isang anyo ng pagnanasa at pangarap na muling hawakan ang kanyang kayamanang hindi naman sa kanya. Sa kabila ng paulit-ulit niyang pagtatangkang sunggaban ang mga ginto sa kanyang harapan, naglalaho ito sa kanyang mga kamay, na tila sinusumpa siya ng bawat piraso ng kayamanang kanyang tinangkaang kamkamin.

"Ganito pala ang epekto ng kasakiman sa kaluluwa, Mang Isko," bulong ni Lino. "Ang mga taong ito, sa kanilang pangarap na yumaman, ay naging alipin ng kanilang sariling pagnanasa. Ngayon, walang pag-asa silang makaalis sa kawalan ng kasiyahan at katuparan."

"Oo, Lino," sagot ni Mang Isko, "ang kasakiman ay hindi lamang nakaaapekto sa kalikasan at kapwa kundi pati na rin sa mismong kaluluwa ng tao. Sa kanilang walang humpay na pagnanasa, sinira nila ang buhay ng iba, kinalimutan ang dignidad at respeto sa kapwa, at minata ang halaga ng pagiging tapat."

Lalong napatitig si Lino sa mga kaluluwang ito. Sa isang sulok, nakita niya ang isang matandang babae na tila dati ay mayaman at makapangyarihan sa kanilang bayan. Bawat kilos niya ay nagmumula sa inggit at pagkaganid, inaagaw ang bawat mahalagang bagay na kanyang nakikita. Subalit sa bawat oras na siya ay may mahahawakan, ito'y nagiging abo o buhangin, dumadaloy mula sa kanyang mga daliri at nawawala.

Ang lugar na ito, na puno ng kirot at kawalang-umid, ay nagbigay kay Lino ng malalim na pagkaunawa sa masamang dulot ng kasakiman. Sa bawat kaluluwang kanyang nakikita, nabubuhay ang mga alaala ng mga kasalanan nila sa lupa—mga negosyanteng nandaya ng kanilang empleyado, mga politiko na kinamkam ang kaban ng bayan, mga taong nagnakaw ng kayamanan na para sana sa pangkalahatang kapakanan. Dito, makikita ni Lino ang kanilang paulit-ulit na kabiguan na magtamasa ng kasiyahan, ang kanilang parusa na walang katapusan.

Dumako ang pagninilay ni Lino sa mga kaisipang na ngayon lamang niya natutunan. "Kung sana'y natutunan nilang magbahagi, Mang Isko," sabi niya, "hindi sana nila nararanasan ang ganitong klase ng pagdurusa. Sa halip na kasiyahan, naging sanhi ng kanilang kamatayan at pagkawasak ang kasakiman nila sa yaman."

Napatingin si Mang Isko kay Lino at ngumiti. "Tama ka, Lino. Ang tunay na kayamanan ay hindi nakasalalay sa dami ng ating ari-arian kundi sa ating kakayahan na maging kuntento at magbahagi sa iba. Ang mga nagpadala sa kasakiman ay binihag ng kanilang pagnanasa, kaya't sa impiyerno, sila ay pinahirapan ng mismong mga bagay na kanilang inasam."

Habang umaalis sina Lino at Mang Isko mula sa bilog ng mga ganid, iniwan nila ang mga kaluluwang iyon sa kanilang walang katapusang pagnanais at pagdurusa. Sa bawat hakbang ni Lino ay nadaragdagan ang kanyang pag-unawa sa tunay na halaga ng yaman at kasiyahan—na ito'y nagmumula hindi sa dami ng materyal na bagay kundi sa pagkakaroon ng sapat at pagbibigay halaga sa kanyang pamilya at kapwa.

Sa bawat parusa ng impiyerno na kanyang nasaksihan, lalo lamang tumitibay ang kanyang paniniwala na ang bawat kasalanan ay may kabayaran, at ang tunay na kaligayahan ay nasa paglayo sa mga mapanirang pagnanasa.