Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 40

 Mga Kaluluwang Nagbunga ng Paghihirap

Habang naglalakad sina Lino at Mang Isko sa susunod na bahagi ng impiyerno, naramdaman ni Lino ang pagbabago sa hangin — mabigat, malagim, at tila nagdadala ng masidhing sakit. Nakikita niya sa paligid ang mga kaluluwang walang patid sa kanilang paglalakad, mga yapak na nag-iiwan ng mapanlupig na marka sa lupa. Ang bawat hakbang nila ay nagdadala ng masakit na alaala ng kanilang kasalanan, bawat isa'y nagpapabigat sa kanilang katawan at nagpapahirap sa kanilang paggalaw.

"Dito sa bilog na ito," simula ni Mang Isko, "makikita natin ang mga kaluluwang nagdulot ng pagdurusa sa bayan. Sila ang mga dating makapangyarihang namuno, yumaman, at nabuhay nang marangya sa likod ng paghihirap ng mga inosenteng tao. Subalit ngayon, ang kanilang kapangyarihan ay nawala, at sila'y sinumpa ng walang hanggang pagdurusa."

Napatingin si Lino sa isa sa mga kaluluwa — isang lalaking mukhang minsan ay nakadamit nang marangya at dignidad sa kanyang mga kilos. Ngunit ngayon, siya ay nakayuko, dala-dala ang bigat ng tila daang libong mga taong kanyang inabuso. Ang kanyang katawan ay nakabaluktot, bawat hakbang ay nagdadala ng matinding sakit na hindi mapigilan. Minsan ay tumitigil siya at nagbabakasakaling huminto ang sakit, ngunit wala siyang mapaghinga at ang bigat sa kanyang mga balikat ay lalo lamang dumadagdag.

"Ang bawat kaluluwang nandito ay may iniwang sugat sa mundo, sugat na patuloy na nagpapahirap sa kanilang kaluluwa," wika ni Mang Isko, tila may awa sa kanyang tinig ngunit alam niyang ito ang nararapat na kabayaran.

Nakaramdam si Lino ng lungkot habang pinagmamasdan ang mga kaluluwang ito. Ang kanilang pagdurusa ay nakikita sa bawat kilos, bawat hakbang, at bawat pagkatalo ng kanilang katawan sa bigat ng kanilang sariling kasalanan. Hindi lamang pisikal na sakit ang nagpapahirap sa kanila, kundi pati na rin ang emosyonal na bigat ng kanilang ginawa.

Habang lumalapit pa sila sa gitna ng bilog, isang kaluluwa ang nakatawag ng pansin ni Lino. Ang kaluluwang ito ay tila may mga marka ng pera sa kanyang balat, parang mga barya na nakadikit sa kanyang balat, nagiiwan ng malalim na sugat at bakas ng bawat perang kanyang dinambong. Bawat yapak ay naglalagas ng mga barya mula sa kanyang katawan na tila nakadikit at kumakapit sa kanyang kaluluwa, nagpapabigat sa bawat galaw at nagpapalala ng kanyang pagdurusa.

Hindi na napigilan ni Lino ang kanyang sarili. "Bakit hindi sila huminto?" tanong niya kay Mang Isko, "Bakit kailangan nilang maglakad ng walang katapusan?"

Saglit na tumahimik si Mang Isko, ngunit pagkatapos ay sumagot. "Dahil sa kanilang mga nagawa, hindi na nila matatagpuan ang kapayapaan. Ang bawat hakbang ay pagsasakatuparan ng kanilang kasakiman noon — isang pagpapaalala ng kanilang walang pakundangang pag-abuso sa kapangyarihan. Kapag huminto sila, mas lalong mabibigat ang parusa, mas matindi ang kanilang nararamdaman."

Napatitig si Lino sa isang babaeng kaluluwa, na nakayuko at pilit na pinupulot ang mga barya na nalalaglag mula sa kanyang katawan, subalit sa tuwing napupulot niya ito, muling nahuhulog sa kanyang mga kamay, tila walang katapusang pag-uulit ng pagsubok. Ang babaeng ito ay minsang nakapangyarihan, ngunit ngayon, siya'y nagdurusa sa walang katapusang kasakiman na hindi niya makayanang iwanan.

Nagpatuloy si Lino at Mang Isko sa kanilang paglalakad, bawat hakbang ay nagsisilbing paalala kay Lino ng kasamaan ng labis na ambisyon at kasakiman. Nakikita niya ang mga kaluluwang hindi matakasan ang bigat ng kanilang mga kasalanan, mga kaluluwang minsan ay yumaman at naging makapangyarihan sa likod ng paghihirap ng ibang tao.

Sa bawat pagdaing ng mga kaluluwa, sa bawat pagsubok nilang makawala sa kanilang walang hanggang parusa, naramdaman ni Lino ang isang aral na nagtatatak sa kanyang puso: ang kasakiman at pag-abuso sa kapangyarihan ay walang maibubungang maganda. Ang mga taong minsang nagdulot ng pagdurusa sa kanilang bayan ay babalik na may mas mabigat pang parusa.

Bago nila lisanin ang bilog na ito, muling tumanim sa puso ni Lino ang isang mahalagang aral: ang kasakiman ay hindi kailanman nagdadala ng tunay na kaligayahan, at ang mga hakbang na puno ng kasalanan ay nagbubunga lamang ng walang hanggang pagdurusa. Ang kabanatang ito ay isang mapait na paalala para sa kanya, isang panawagan na manatiling tapat, makatarungan, at hindi kailanman gumamit ng kapangyarihan para sa pansariling interes.