Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 12

Ang Mga Kaluluwang Iniwan ang Pamilya

Sa pagpasok nina Lino at Mang Isko sa susunod na bilog ng impiyerno, biglang naramdaman ni Lino ang lamig ng paligid. Kahit na nakapangingilabot ang ibang bahagi ng impiyerno, kakaibang lungkot at lumbay ang bumalot dito. Napatingin si Lino kay Mang Isko, na tahimik na nagmamasid. Sa harapan nila, unti-unting lumitaw ang mga anino ng mga kaluluwang tila ba nawalan ng lakas at hinagpis ang bumabalot sa kanilang paligid.

"Anong klaseng kasalanan ang parusa dito, Mang Isko?" tanong ni Lino, habang pinagmamasdan ang mga kaluluwang nanginginig sa kalungkutan.

"Narito ang mga kaluluwa ng mga taong iniwan ang kanilang pamilya para sa pansariling kasiyahan," sagot ni Mang Isko, mahina ngunit malalim ang tinig. "Sila ang mga nag-abandona sa kanilang mga mahal sa buhay, piniling magpursigi ng sariling ligaya at ambisyon, walang iniwang alaala kundi sakit at luha sa kanilang mga naiwan."

Sa kabila ng kanyang takot, hindi maiwasan ni Lino ang lumapit upang mas lalong makita ang kalagayan ng mga kaluluwa. Ang bawat isa sa kanila ay nakapaligid sa mga alaala na nakalutang sa hangin – mga larawan ng mga iniwang asawa, anak na umiiyak, at mga pamilyang tila nawalan ng pag-asa. Parang mga pelikula, paulit-ulit na ipinapakita ang masasakit na tagpong iniwan ng mga kaluluwang ito.

Ang isang kaluluwang babae, na may maputlang mukha at mga matang puno ng pagsisisi, ay nakatingin sa isang imahe ng kanyang anak na umiiyak sa kanyang pag-alis. Ang alaalang ito ay tila hindi siya tinitigilan, paulit-ulit na ipinapakita ang nasaktan niyang pamilya. Ang lungkot sa kanyang mukha ay nakakatagos hanggang sa kailaliman ng damdamin ni Lino.

"Paano nila nagawa ito? Iniwan ang kanilang pamilya para lamang sa kanilang sariling kasiyahan," bulong ni Lino, nararamdaman ang bigat ng responsibilidad na iniwan ng mga kaluluwang ito.

"May mga pagkakataong ang tao'y nadadala ng pangarap, ng pagnanasa para sa bagay na akala nila'y magbibigay ng tunay na kasiyahan," sagot ni Mang Isko. "Ngunit sa huli, ang kasiyahang iyon ay nagiging kanilang pagkatalo – naging balewala ang lahat ng kanilang natamo, sapagkat ang kanilang pamilya ang tunay na nawalan."

Sa bawat hakbang nila sa lugar na ito, nakikita ni Lino ang iba't ibang anyo ng pighati ng mga kaluluwang iniwan ang kanilang pamilya. Ang ilan sa mga kaluluwa ay pilit na inaabot ang mga alaala sa hangin, na para bang nais nilang bumalik at itama ang kanilang mga nagawang kasalanan. Ngunit ang bawat alaala ay naglalaho bago nila ito mahawakan, nag-iiwan sa kanila ng matinding kawalan at pangungulila.

Napapaisip si Lino sa mga ganitong tanawin. Paano nga kaya ang magiging buhay ng mga tao kung mas pinahahalagahan nila ang kasiyahang pansarili kaysa sa kanilang mga mahal sa buhay? Ang katanungang ito ay bumagabag sa kanya, at hindi niya mapigilang isipin ang sarili niyang mga ginawa at mga desisyon. May mga pagkakataon ba sa kanyang buhay na naging makasarili siya at nalimutan ang mga mahal niya?

"Lino, tandaan mo," sabi ni Mang Isko, "ang tunay na kaligayahan ay hindi natatagpuan sa labas ng ating tahanan, kundi sa mga yakap, tawanan, at pag-aalaga ng mga mahal natin sa buhay. Sa huli, kapag nawala ang lahat ng materyal na bagay, ang pamilya ang natitirang haligi ng ating pagkatao."

Tahimik si Lino, ngunit sa kanyang isipan ay naglalaro ang mga alaala ng kanyang sariling pamilya. Naalala niya ang mga panahon ng kanilang pagtutulungan at pagkakaisa. Muli niyang natanto ang halaga ng pamilya sa kanyang buhay at ang mga sakripisyong ibinibigay nila para sa isa't isa. Ang kanyang mga mata ay napuno ng lungkot, ngunit may kasamang determinasyon. Hindi niya nais maging katulad ng mga kaluluwang ito – nagdurusa sa kawalan ng pagmamahal at pinipilit habulin ang isang bagay na hindi na maaaring balikan.

Habang naglalakad pa sila, nakita ni Lino ang huling tanawin ng isang kaluluwang lalaking umiiyak habang pinagmamasdan ang alaala ng kanyang anak na may sakit. Sa kanyang pag-alis sa kanilang tahanan, iniwan niya ang pamilya sa panahon ng kanilang pangangailangan. Ngayon, sa impiyerno, ito ang kanyang walang katapusang parusa – ang tanawin ng isang amang hindi na muling makakabalik sa kanyang tahanan, walang magawa kundi mapanood ang alaala ng kanyang pamilya na nauubusan ng pag-asa.

Itinaas ni Mang Isko ang kanyang kamay, at muling naramdaman ni Lino ang paghilom sa bigat ng paligid. Nagpatuloy sila sa kanilang paglalakbay, ngunit naiwan sa puso ni Lino ang masalimuot na aral ng kabanatang ito.