Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 50

Pagpasok sa Bilog ng Kawalang-pakialam

Nang ipasok nina Lino at Mang Isko ang kanilang mga hakbang sa bagong bilog ng impiyerno, agad silang sinalubong ng kakaibang tanawin—isang lugar na tila binabalot ng maputlang anino ng kawalang-kulay at katahimikan. Ang paligid ay malabnaw, parang isang larawang hinugasan ng lahat ng kulay at buhay. Ang hangin ay malamig, walang init at tila ba walang galaw. Sa kanilang mga mata, malinaw na ang lugar na ito ay simbolo ng kawalang-pakialam, isang mundo kung saan ang mga nilalang ay walang pakialam sa mga suliranin ng kanilang bayan.

Habang naglalakad sila sa kalagitnaan ng bilog, napansin ni Lino ang mga kaluluwang nakahandusay sa lupa, tila natutulog ngunit hindi matahimik. Ang mga mukha ng mga kaluluwang ito ay nakasimangot, puno ng pagkabagot, ngunit hindi gumagalaw ni kumikibo kahit na may ingay o kaguluhan sa paligid. Sila'y may mga matang nakapikit ngunit bakas ang pagkalugmok sa kanilang mga anyo. Lahat ay nakararanas ng isang uri ng walang katapusang panaginip na walang laman, hindi makaalis sa kanilang pwesto, hindi makagawa ng kahit ano.

"Itong mga kaluluwang ito, Lino," wika ni Mang Isko habang palinga-linga, "sila ang mga taong tumalikod sa kanilang tungkulin bilang mamamayan. Pinili nilang isara ang kanilang mga mata sa mga problema ng lipunan, hindi nagbigay ng tulong o suporta, kahit na kaya nilang gawin ito. Sila ang mga walang malasakit sa kanilang bayan—hindi nila nararamdaman ang hinagpis at pasakit ng kapwa nila."

Lumingon si Lino kay Mang Isko at nagtanong, "Ano po ang kanilang parusa dito, Mang Isko? Parang natutulog lang sila pero hindi naman sila mukhang panatag."

Tumango si Mang Isko, ang kanyang mga mata ay puno ng pang-unawa. "Ang kanilang parusa ay ang mawalan ng sigla at layunin sa kawalang-hanggan. Sa tuwing may pagbabago o galaw sa paligid, wala silang kakayahang makilahok o magbigay ng reaksyon. Hindi nila kayang bumangon mula sa pagkakatulog ng kanilang mga konsensya. Araw-araw, nararanasan nilang maging bingi at bulag sa mga bagay na mahalaga sa kanilang bayan."

Pinagmasdan ni Lino ang mga kaluluwa sa paligid na tila mga anino lamang sa kanilang kawalang-interes. Ang kanilang mukha ay blanko, wala ni katiting na damdamin o emosyon. Sila ay mga nilalang na walang pakialam kahit ano pa ang nangyayari sa kanilang paligid. Nakikita ni Lino ang isang malalim na simbolismo sa kanilang parusa—isang paglimot sa responsibilidad ng pagiging bahagi ng bayan, ng isang lipunan na nangangailangan ng pagkakaisa at pakikilahok.

Habang tumatagal sa bilog na ito, ramdam ni Lino ang bigat ng pagkabagot at kawalang-sigla na nagpapaligid. Para bang ang buong lugar ay sumisipsip ng kanyang enerhiya, nagpapabagal sa kanyang mga hakbang. Ngunit kasabay ng pagbigat ng kanyang katawan, lalo naman tumitibay ang kanyang damdamin para sa bayan. Natutunan niya ang kahalagahan ng pagiging aktibong bahagi ng komunidad, ng pagpapahalaga sa mga pangangailangan ng kapwa at hindi lamang nakatingin sa sariling interes.

"Lino," wika ni Mang Isko, na tumigil sa paglalakad upang tignan ang mga natutulog na kaluluwa sa paligid, "ito ang pinaka-masakit sa lahat ng uri ng parusa—ang mawalan ng pakialam sa bayan. Masasabi mong sila'y mga patay na, hindi sa katawan kundi sa kanilang kalooban. Ang kanilang walang buhay na pagkakakulong sa kanilang mundo ng kawalang-malasakit ay isang leksyon para sa atin. Kung nais mong maging tunay na makabuluhan ang buhay mo, kailangan mong maging alisto at makialam para sa ikabubuti ng iyong bayan."

Tumango si Lino, mas pinatindi ang paninindigan. "Ang pagkakulong sa sariling walang-malasakit na mundo ay parang mabuhay nang patay," wika niya, may pagninilay. "Hindi ako magiging tulad nila. Ang bawat galaw, ang bawat hakbang na aking gagawin ay magpapakita ng aking malasakit sa bayan, sa aking mga kapwa Pilipino."

Habang nagpatuloy sila sa kanilang paglalakad palabas ng bilog, napansin ni Lino na unti-unti nang lumilinaw ang kanilang daraanan. Ang kaputla at kawalang-sigla ng kapaligiran ay palitan ng banayad na liwanag, parang senyales na natapos na nila ang bahagi ng impiyernong ito. Isang hudyat na nalampasan na nila ang mundo ng kawalang-malasakit at papalapit na sila sa susunod na yugto ng kanilang paglalakbay.

Ang damdamin ni Lino ay naging mas matatag at mas malapit sa tunay na layunin ng kanyang paglalakbay. Alam niyang ang kawalang-pakialam ay isang kasalanan na maaaring magdala ng bayan sa pagkalugmok. Sa kanyang puso, isang bagong sigaw ng pagmamahal sa bayan ang umusbong—isang sigaw na magdadala sa kanya sa mas malalim na pag-unawa at pagkilos para sa kanyang mga kapwa Pilipino.

Sa kanilang paglabas mula sa bilog na ito, tumingin siya kay Mang Isko na tila nasisiyahan sa pag-unlad ng kanyang pananaw. Ang pagkakaalam ni Lino sa kabigatan ng kawalang-malasakit ay ngayon ay nagbigay sa kanya ng mas masidhing determinasyon na hindi siya magiging biktima ng ganitong klaseng paglimot sa kapakanan ng bayan. Siya ay handa nang sumabak sa kahit anong hamon, may dalisay na layunin at malasakit sa bayan.