Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 25

Ang Aral ng Galit at Inggit

Sa kanilang pag-alis mula sa madilim at malamig na kweba ng mga kaluluwang nilamon ng galit at inggit, ramdam ni Lino ang bigat ng mga tanikalang nagkukulong sa mga nilalang na iyon. Bagaman hindi siya direktang naapektuhan ng kanilang galit at hinanakit, ang mga alingawngaw ng mga damdaming iyon ay tila ba may bakas na naiwan sa kanyang isipan, nagpapaalala sa kanya ng mga aral na kanyang natutunan.

"Lino," sambit ni Mang Isko habang sila'y naglalakad, "ang galit at inggit ay dalawang damdaming madalas magkasama. Kapag hinayaan mong pumasok ang inggit sa iyong puso, ito ay nagiging galit na unti-unting kumakain sa iyong pagkatao. Hindi mo namamalayan, pero ikaw mismo ang nakukulong sa mga damdaming iyong pilit na binibitbit."

Napaisip si Lino sa sinabi ni Mang Isko. Marami na siyang nakitang mga tao sa kanyang bayan na ang mga ugnayan ay nasira dahil sa galit at inggit—mga magkakapamilya na hindi na nag-uusap, mga magkakaibigan na nagkahiwalay ng landas dahil sa pagseselos at poot. Naalala niya ang isang matalik niyang kaibigan noon na tumalikod sa kanya matapos itong magkamal ng inggit sa kanyang mga tagumpay. Nagsimula ito sa maliit na pagkukumpara sa sarili ngunit natapos sa isang matinding galit at hidwaan.

"Napakabigat pala ng epekto ng galit at inggit, Mang Isko," sambit ni Lino, na ngayon ay tila nagkakaroon ng bagong pagtingin sa mga damdaming madalas nating binabalewala. "Ang akala natin ay galit lang o simpleng inggit, pero sa katotohanan, sila ang nagpapabagsak sa ating pagkatao."

Tumango si Mang Isko at hinaplos ang kanyang balikat. "Oo, Lino. At sa bawat galit at inggit na kinikimkim, tayo mismo ang nagiging biktima nito. Ang mga damdaming ito ay mga apoy na sumusunog hindi lamang sa kapwa kundi pati na rin sa ating sariling kaluluwa."

Habang patuloy silang naglalakbay, pinagmasdan ni Lino ang paligid. Wala na ang mga alingawngaw ng sigawan at pagmamaktol, ngunit sa kanyang isipan, nag-iiwan ito ng tahimik ngunit malalim na epekto. Napagtanto niya na ang mga damdaming ito ay parang lason sa loob ng tao, unti-unting sumisira sa kanyang mga mabubuting damdamin, at bumabalot sa kanyang isipan ng kadiliman.

"Mang Isko, paano ba natin maiiwasan ang mga damdaming ito?" tanong ni Lino, puno ng pagdududa at pagnanais na malaman ang sagot. "Kung ang mga simpleng inggit at galit ay may kakayahang makasira ng ating kaluluwa, paano tayo magiging malaya sa mga ito?"

"Lino, ang susi ay nasa pagpapatawad at pagtanggap," sagot ni Mang Isko habang sila ay lumalakad. "Kung marunong tayong magpatawad at palayain ang ating mga sarili mula sa mga tanikala ng hinanakit, hindi tayo magiging biktima ng galit. At ang inggit naman ay nagtatapos kapag natutunan nating magpasalamat at makuntento sa kung anong mayroon tayo."

Napayuko si Lino at napaisip sa mga kasamahan at pamilya sa kanyang bayan na ngayon ay tila nababalot ng mga ganitong damdamin. Napagtanto niya na hindi lamang ito mga personal na isyu kundi mga bagay na may malalim na epekto sa pamayanan. Kapag ang bawat isa ay nagtataglay ng inggit at galit, nagkakaroon ng hindi pagkakaunawaan, pagkakawatak-watak, at pagkakalayo-layo ng bawat isa.

Pagkaraan ng ilang sandali ng katahimikan, inanyayahan ni Mang Isko si Lino na huminto sa ilalim ng isang malaking puno upang magpahinga. "Lino, gusto kong tandaan mo na ang pagpapatawad ay hindi lamang tungkol sa pagpapatawad sa iba. Kailangan mo ring patawarin ang iyong sarili, lalo na sa mga pagkakataong ikaw ay nagkamali at nagpakain sa inggit at galit."

Nag-isip si Lino sa mga salitang iyon. Sa kanyang kalooban, naramdaman niya ang isang bigat na hindi niya alam na naroon pala—mga sariling hinanakit, mga pagkakataong hindi niya pinatawad ang kanyang sarili sa mga pagkukulang, at mga inggit na minsang nagpatibok sa kanyang puso. At sa puntong iyon, napagtanto niya ang halaga ng pagiging malaya sa mga damdaming iyon. Ang tunay na kalayaan, sa palagay niya, ay hindi lamang ang pagiging malaya sa pagkakagapos sa pisikal na rehas kundi ang kalayaan mula sa mga damdaming nagpapabigat sa ating puso.

Habang sila ay nagpapahinga sa ilalim ng puno, nagdesisyon si Lino na simulan ang pagbabago sa kanyang sarili. Nagpasya siyang hindi niya papayagang ang galit at inggit ay magkaroon ng puwang sa kanyang puso. Itinanim niya sa kanyang isipan ang mga aral ng pagpapatawad, pagtanggap, at pasasalamat.

At sa pagtayo nila ni Mang Isko upang muling maglakbay, dala-dala ni Lino ang mas malalim na pag-unawa sa halaga ng kapayapaan sa kanyang puso. Ang kanilang paglalakbay ay hindi pa tapos, ngunit sa bawat hakbang, mas lalo siyang nagiging handa sa mga aral na kanyang matututuhan.