Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 33

 Karahasan Laban sa Kalikasan

Habang naglalakbay sina Lino at Mang Isko patungo sa huling bahagi ng bilog na ito, agad nilang napansin ang nakakapasong init ng paligid. Ang hangin ay puno ng makapal na usok at malansa ang amoy — halatang ito ay isang lugar ng pagkasira at kawalan. Sa bawat hakbang nila ay naririnig nila ang malalakas na ugong ng kalikasan na tila isang nagngangalit na nilalang, puno ng poot at pagdurusa.

Sa gitna ng kadiliman, nasilayan ni Lino ang mga kaluluwang naglalakad nang walang direksyon, ang kanilang mga mukha ay bakas ang labis na pangungulila at sakit. Ang bawat isa sa kanila ay tila nakapaloob sa isang kulungan ng masinsin at nakakalasong hangin. Habang sinusubukan nilang huminga, ang bawat paghinga ay nagdudulot ng matinding pag-ubo at pagkahilo. Sila ay nababalutan ng alikabok at tila nangangapal ang mga sugat sa kanilang mga katawan dulot ng lasong lumalaganap sa buong paligid.

"Mga kaluluwang sumira sa kalikasan ang nasa bilog na ito," sabi ni Mang Isko, ang kanyang boses ay malalim at puno ng lungkot. "Sila ang mga nagwaldas ng likas na yaman at nagdulot ng labis na pinsala sa ating kalikasan para lamang sa pansariling kapakinabangan. Ito ang kanilang parusa — mamuhay sa isang mundong napinsala, puno ng lason at kawalang-buhay."

Habang pinagmamasdan ni Lino ang kanilang mga sinapit, nakita niya ang isang kaluluwang naghahagilap ng tubig sa isang tuyot na ilog. Ang ilog na ito, na dapat sana'y may daloy ng sariwang tubig, ay punong-puno ng putik at basura. Ang kaluluwa ay nauuhaw at nauupos, ngunit wala siyang ibang masusumpungan kundi ang maruming tubig na lalong nagpapahirap sa kanya. Sa bawat pagsipsip niya ng tubig, ito ay nagiging lason sa kanyang katawan, nagpapalala ng kanyang paghihirap at hindi mapukaw na uhaw.

"Mang Isko," tanong ni Lino, ang kanyang tinig ay puno ng galit at dalamhati, "bakit nila sinira ang kalikasan? Bakit nila ginawa ito?"

"Maraming tao, Lino, ang nakakalimot sa kanilang tungkulin bilang tagapangalaga ng mundo," paliwanag ni Mang Isko. "Sa pagnanais nilang magkamal ng kayamanan, nakakaligtaan nilang ang kalikasan ay may hangganan. Ang lupa, tubig, at hangin na binigay sa kanila nang libre ay sinira nila, at ang epekto ng kasalanang ito ay bumabalik ngayon sa kanila."

Nagpatuloy sila sa paglalakad at nadaanan ang mga kaluluwang nakalublob sa putikan, ang kanilang mga katawan ay unti-unting nasasakal ng putik at basura na kanilang itinapon noong sila'y nabubuhay pa. Ang kanilang mga kamay ay pilit na sumasakmal sa hangin, nagmamakaawa ng tulong at kalinisan, ngunit walang makapapansin sa kanilang pagdurusa. Ang kanilang mga mata ay bakas ang labis na pagsisisi, ngunit tila huli na ang lahat para sa kanila.

Nakakita rin si Lino ng mga kaluluwang namumuhay sa isang lugar na puno ng lasong hangin, na hindi na makahinga nang maayos. Ang bawat paghinga ay tila lason na bumabalot sa kanilang mga baga, at bawat galaw ay nagpapahirap sa kanila. Ang mga halaman sa paligid nila ay mga itim na nilalang, tuyot at walang buhay, walang ibang nagbibigay ng kaginhawaan o pag-asa sa mga nagdurusang kaluluwa. Ang dating mga punong nagbibigay ng lilim at sariwang hangin ay naging mga tuyot at nakalalasong puno na nagbibigay ng kamatayan sa halip na buhay.

Habang pinagmamasdan ito ni Lino, hindi niya maiwasang makaramdam ng lungkot at takot. Ang kawalang-ingat ng mga kaluluwang ito sa kanilang mundo ay naging sanhi ng kanilang walang katapusang parusa. Sa isang bahagi ng kanyang puso, naramdaman niya ang pagnanasa na gumawa ng pagbabago at pangalagaan ang kalikasan.

"Sa bawat kasalanang ginagawa ng tao laban sa kalikasan, nag-iiwan sila ng bakas na hindi madaling mapawi," sabi ni Mang Isko. "Ang mga ginawa nilang pinsala ay bumabalik sa kanila, at hindi nila natatanto ang halaga ng kalikasan hanggang sa huli na ang lahat."

Nakatitig si Lino sa isang kaluluwa na nanginginig sa malamig na tubig na puno ng nakalalasong mga kemikal. Ang bawat galaw ng kaluluwa ay tila pagpapahirap, ang kanyang mga kamay ay may sugat na dulot ng mga kemikal na dati niyang ginamit para sa sariling kapakinabangan. Sa bawat galaw, ang sugat ay lalong lumalalim at hindi nagkakaroon ng paghilom. Napagtanto ni Lino na ang kasalanang ito laban sa kalikasan ay nag-ugat sa kawalang-pakialam at pagkamakasarili.

"Mang Isko, paano natin maiiwasan ang ganitong kapalaran?" tanong ni Lino, puno ng takot at pag-aalala.

"Ang bawat isa ay may responsibilidad na pangalagaan ang ating kalikasan," tugon ni Mang Isko. "Kung ang bawat isa sa atin ay may malasakit at handang magbago, ang ating mundo ay magiging mas maayos at malayo sa ganitong klaseng parusa. Mahalaga ang bawat hakbang patungo sa pangangalaga at pagrespeto sa ating kapaligiran, sapagkat ito ang ating tahanan at ito ang nagbibigay sa atin ng buhay."

Sa kanilang pag-alis mula sa bilog ng karahasan laban sa kalikasan, ramdam ni Lino ang bigat ng mga aral na kanyang natutunan. Ang bawat yapak niya ay puno ng pagninilay sa mga bagay na dati niyang hindi napapansin o pinapahalagahan. Alam niyang ito ay hindi lamang tungkol sa pagkakalinga sa sarili at sa kapwa, kundi pati na rin sa kalikasang bumubuhay at nagbibigay ng kaginhawaan sa kanilang lahat.

Habang lumalakad sila palayo sa bilog na ito, dala ni Lino ang isang mas mabigat na responsibilidad sa kanyang puso. Ang kanyang paninindigan na pangalagaan ang kalikasan ay naging mas malakas, at sa bawat hakbang ay isinasaisip niya ang mga kaluluwang kanyang nakita. Alam niyang ang tunay na pagmamahal sa bayan ay hindi lamang sa mga tao kundi pati na rin sa lupaing kanilang tinatapakan at sa yamang kanilang tinatamasa.

Sa kanilang pagtahak sa susunod na bahagi ng paglalakbay, isang bagong pag-asa ang lumilitaw sa puso ni Lino. Alam niyang ang bawat kasalanan laban sa kalikasan ay may kabayaran, ngunit may pag-asa pang mabago ang takbo ng mundo kung ang bawat isa ay magpapahalaga at magtataguyod ng kaayusan at kagandahan ng kalikasan.