Impiyerno sa Ating Bayan

Kabanata 51

Ang Parusang Walang Wakas na Pagkakatulog

Nagpatuloy sa kanilang paglalakbay sina Lino at Mang Isko, at sa pagpasok nila sa bagong bilog ng impiyerno, naramdaman agad ni Lino ang kakaibang bigat at kalungkutan sa paligid. Ang lugar ay tila ba isang malawak na silid na walang kulay, kung saan ang bawat sulok ay binabalot ng mala-abo at malamlam na liwanag. Wala ni anong kulay ang kapaligiran, parang pinanawan ng buhay ang bawat bahagi ng lugar na iyon. Sa gitna ng katahimikan, sumalubong sa kanila ang malungkot na tanawin ng mga kaluluwang nakahiga sa lupa—tila natutulog, ngunit walang kapayapaan sa kanilang mga mukha.

"Mga kaluluwang tulog sa walang hanggan," bulong ni Mang Isko, habang pinagmamasdan ang kanilang paligid. "Ito ang kanilang parusa sa pagiging manhid sa mga nangyayari sa kanilang komunidad, sa kanilang pagbubulag-bulagan sa mga suliraning hinaharap ng kanilang bayan."

Lumapit si Lino sa isa sa mga kaluluwang natutulog, maingat na tinitingnan ang anyo nito. Ang kaluluwang ito ay may mga matang pikit ngunit bakas sa kanyang mukha ang pagod at pangungulila, na parang may hinahanap ngunit hindi alam kung paano magsisimula. Sa bawat isa sa kanila, naroon ang bakas ng kawalan ng direksyon at layunin. Ang kanilang pagkatulog ay hindi mapayapa; ito'y puno ng pangambang hindi nila lubos na naiintindihan.

"Nakakatakot pala ang ganitong klaseng pagkakatulog, Mang Isko," bulalas ni Lino, habang ramdam ang bigat ng mga kaluluwang ito. "Para bang hindi sila magigising, pero hindi rin talaga sila makatulog nang maayos. Parang tulog na ang kanilang kaluluwa."

"Tama ka, Lino," sagot ni Mang Isko, naglalim ang boses habang ipinaliwanag ang kanilang sinasaksihan. "Ang kanilang parusa ay ang manatili sa pagkakatulog na walang kasiguruhan kung kailan sila magigising. Ito ang dulot ng kanilang pagkamanhid sa mga pangyayari sa kanilang komunidad. Sa kanilang pagiging walang malasakit, pinili nilang 'matulog' habang nagdurusa ang kanilang bayan. Ngayon, ang kanilang kaluluwa ay nakakulong sa ganitong kondisyon—tulog ngunit hindi matahimik."

Nilibot ni Lino ang kanyang mga mata sa mga kaluluwang nakahandusay sa lupa, at napansin niyang wala ni isa man sa kanila ang gumagalaw. Nakaayos sila sa kani-kanilang puwesto, parang mga katawan na isinuko na ang laban. Hindi nila nararamdaman ang galaw ng paligid; hindi sila nagrereak kahit sa pagdaan ni Lino sa tabi nila. Sa kanilang kawalang-malasakit noong nabubuhay pa, pinili nilang isara ang kanilang mga mata sa mga problema at isyung kinakaharap ng kanilang bayan. Ngayon, wala na silang magawa kundi manatili sa ganitong parusa.

Sa bawat hakbang ni Lino, unti-unting bumibigat ang kanyang kalooban. Nararamdaman niya ang lalim ng aral na nais iparating ng bilog na ito. Ang mga kaluluwang ito ay mga simbolo ng mga taong piniling manahimik, hindi nakialam, at tinanggap na lamang ang lahat ng nangyayari sa kanilang paligid. Pinili nilang ipikit ang kanilang mga mata sa katotohanan, kaya ngayon, sila ay nakalugmok sa walang-katapusang pagkakatulog—isang parusa ng paglimot sa kanilang mga tungkulin bilang mga mamamayan.

"Mas mabigat pa ito kaysa sa iba kong nakita, Mang Isko," pahayag ni Lino, habang iniisip ang mga aral na napulot niya sa kanilang paglalakbay. "Hindi ko maisip na may ganitong klaseng parusa. Parang mas masakit ito kaysa sa aktwal na pagpapahirap."

"Kabigatan sa kaluluwa, Lino," sagot ni Mang Isko, tumingin sa kanya nang may lalim at pagkakaintindi. "Hindi lahat ng parusa ay pisikal na sakit. Minsan, ang pinakamalupit na kaparusahan ay ang mawalan ng layunin at direksyon—na para bang ang kaluluwa ay natutulog nang walang tiyak na paggising, walang pag-asa at walang saysay. Ang kanilang pagkamanhid noon ay nagdala sa kanila dito, sa walang-katapusang pagkakatulog ng kanilang mga diwa."

Nilingon ni Lino ang kanyang paligid, at sa kanyang kalooban ay sumibol ang panibagong pagnanasa na hindi malugmok sa kawalang-pakialam. Nais niyang maging bahagi ng kanyang bayan, maging aktibo at magkaroon ng malasakit sa mga pangyayari sa paligid niya. Alam niyang hindi siya nais ng Diyos na maging manhid; nais Siyang may damdamin para sa kanyang kapwa at sa kanyang bayan.

Sa muling paglakad nila ni Mang Isko, ramdam niya ang kabigatan sa kanyang dibdib. Alam niyang ang aral mula sa bilog na ito ay mahalaga—na ang pagiging walang malasakit ay hindi lamang pagkukulang sa tungkulin bilang Pilipino kundi isang pagkakamali na nagpapabagsak sa isang buong bayan. Sa kanyang puso ay tumibay ang hangaring maging aktibong kasapi ng kanyang komunidad, at hindi kailanman maging tulad ng mga kaluluwang ito na natutulog habang ang bayan ay nangangailangan ng malasakit.

Sa kanilang paglabas sa bilog na ito, tumingin si Lino kay Mang Isko nang may panibagong pananaw. Alam niya na may mas matinding pangako siyang dapat tupdin—ang maging isang mabuting Pilipino na hindi kailanman ipipikit ang mata sa mga suliranin ng kanyang bayan.