Ελληνική Μυθολογία

Το ιερό του Διός Άμμωνος

Ένα από τα πιο ξακουστά ιερά του Δία, ήταν εκείνο που βρισκόταν σε μια όαση της Λιβύης και ο θεός λατρευόταν με το όνομα του Διός Άμμωνος. Λίγα σημεία της ελληνικής μυθολογίας έχουν προκαλέσει περισσότερες αντιγνωμίες, μα όπως έχουν πει πολύ σωστά: <<οι επιστήμονες δεν είναι σύμφωνοι ούτε σχετικά με τη φύση και την εθνικότητα του θεού που λατρευόταν στα δάση, ούτε σχετικά με την ίδρυση του μαντείου>>. Η πιο εύλογη υπόθεση φαίνεται να είναι πως ο Άμμων ήταν αιγυπτιακή θεότητα που είχε <<ή ανθρώπινο κεφάλι με δύο μεγάλα φτερά, ή κεφάλι κριού, σύμβολο ανδρισμού, που ο τύπος του Διός- Άμμωνος, διατηρεί ακόμα ένα τελευταίο του ίχνος, με τα κέρατα καμπυλωμένα προς τα κάτω και προς τα εμπρός >>. Οι Έλληνες υιοθέτησαν τον αιγυπτιακό θεό, αλλά τροποποίησαν τη λατρεία του, προσαρμόζοντας τη στις δικές τους δοξασίες. Άλλοι συγγραφείς υποστηρίζουν, αντίθετα πως η λατρεία του Δία είχε εισαχθή από την Ελλάδα στην Αίγυπτο τον 7ο αιώνα π.Χ., όταν ιδρύθηκε η Κυρήνη.
Όπως κι αν είναι, η λατρεία του Διός Άμμωνος διαδόθηκε ευρύτατα στην Ελλάδα και το μαντείο του δεν ήταν λιγότερο σημαντικό από της Δωδώνης και της Ολυμπίας. Εκτός από τους τρόπους ερμηνείας των χρησμών που χρησιμοποιούσαν συνήθως σε άλλα μαντεία, υπήρχε ένας εντελώς ειδικός τρόπος στο μαντείο του Διός Άμμωνος. Από το ίδιο το άγαλμα του θεού προέρχονταν τα σημεία της θεϊκής θέλησης, που τα ερμήνευαν ύστερα οι ιερείς. Ορισμένες μέρες, το άγαλμα του, τοποθετημένο πάνω σε μια χρυσή βάρκα που τη σήκωναν ογδόντα ιερείς, το περιφέρανε ανάμεσα στους πιστούς. Έλεγαν πως το άγαλμα έκανε τότε νοήματα με το κεφάλι του, και πως οι τρεμουλιαστές ανταύγειες από τα πολύτιμα πετράδια που ήταν σκεπασμένο, ήταν κι αυτές ενδείξεις της θεϊκής θέλησης.
Όπως και οι συνάδελφοι τους σε άλλα ιερά, οι ιερείς του Διός Άμμωνος ερμήνευαν το πέταγμα των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων που ανατάραζε ο άνεμος, το ψιθύρισμα των νερών μιας θαυματουργής πηγής. Έλεγαν πως αυτή η πηγή κανόνιζε τα νερά της σύμφωνα με την πορεία του ήλιου, <<κρύα το μεσημέρι, θερμά τα μεσάνυχτα, σαν να ήθελε να αντισταθμίσει τη ζέστη της μέρας και την ψύχρα της νύχτας>>.
Οι Έλληνες ιστορικοί αναφέρουν διάφορες περιστάσεις για πολλά ελληνικά Κράτη, που έστειλαν να συμβουλευθούν το μαντείο του Διός Άμμωνος. Πιο ξακουστές απ' όλες, ήταν η επίσκεψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο μαντείο της Λιβύης. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας άφησε αυτή την αφήγηση:
"Όταν ο Αλέξανδρος μπήκε στο ναό και είδε το άγαλμα, ο προφήτης, ένας γέρος, προχώρησε και του είπε: <<Χαίρε γιε μου, δέξου αυτό το όνομα από μέρους του θεού>>, <<Το δέχομαι πατέρα μου>>, αποκρίθηκε ο Αλέξανδρος, <<και στο εξής θα διατάξω να ονομάζομαι γιος σου, αν θελήσεις να μου παραχωρήσεις την κυριαρχία της γης>>. Ο ιερέας μπήκε τότε στο άδυτο και όσο βημάτιζαν, αυτοί που σήκωναν το άγαλμα, σύμφωνα με ορισμένα σημεία της φωνής του θεού, διαβεβαίωσε τον Αλέξανδρο πως ο θεός του παραχωρούσε αυτό που είχε ζητήσει. Μα ο Αλέξανδρος συνέχισε: <<Έχω ακόμα κάτι, να σε ρωτήσω, ω προστάτη θεέ: αν τιμώρησα όλους τους δολοφόνους του πατέρα μου ή αν ξέφυγαν μερικοί>>. - <<Μη βλασφημείς!>>, φώναξε ο ιερέας, <<κανένας δε μπορεί να επιβουλευτεί τη ζωή εκείνου που σε έφερε στον κόσμο. Και όσο για τους δολοφόνους του Φιλίππου, όλοι τιμωρήθηκαν.
Ένας άλλος διάσημος στρατηλάτης της αρχαιότητας, ο Αννίβας, συμβουλεύτηκε κι αυτός το μαντείο του Διός Άμμωνος, όταν αναγκάστηκε να φύγει από την Καρχηδόνα μετά τη μάχη της Ζάμας. Αλλά το μαντείο έχανε ολοένα το κύρος του κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Κορόιδευαν την αμάθεια των ιερέων. Φαίνεται πως αυτοί διατηρούσαν ένα λύχνο που δεν έσβηνε ποτέ, και που χρόνο με χρόνο έκαιγε λιγότερο λάδι. Από τούτο είχαν συμπεράνει, λέει ο Πλούταρχος, <<πως η πορεία του χρόνου είναι ακανόνιστη και πως κάθε καινούριος χρόνος είναι μικρότερος από τον προηγούμενο, αφού φυσικά χρειάζεται μικρότερο χρονικό διάστημα για μικρότερη κατανάλωση>>.
Την εποχή που εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός, η λατρεία του κερασφόρου θεού είχε ολότελα εξαφανιστεί.