Ελληνική Μυθολογία

Πολλαπλές όψεις της προσωπικότητας της Αθηνάς

Οι μύθοι που αναφέραμε σχετικά με την Αθηνά και που είναι οι κυριότεροι, δείχνουν πόσο πολύπλοκη παρουσιάζεται η προσωπικότητα αυτής της θεάς. Κόρη του Δία, συμμετέχει στην εξουσία του πατέρα της, προσωποποιεί τη δύναμη και την ανδρεία και είναι θεά πολεμική. Ξεπήδησε πάνοπλη από το κεφάλι του κυρίαρχου του Ολύμπου <<πάλλοντας ένα αιχμηρό ακόντιο>>. Ο ποιητής της θεογονίας μας παρουσιάζει την Αθηνά <<ολόθερμη να ξεσηκώνει το σάλαγο της μάχης, άξια στρατηλάτισσα, πάντα ακούραστη, πάντα αχόρταγη για χλαλοή πολέμου>>. Ωστόσο, αυτή τη δύναμη και την παλληκαριά, δεν τις χαρακτηρίζει η βαναυσότητα, αλλά μάλλον η γενναιοφροσύνη και η ευμένεια. Όπως έχει πει ο Bossuet στην ομιλία του περί παγκόσμιας ιστορίας, <<Η Αθηνά είναι η στρατιωτική τέχνη και η ανδρεία, καθοδηγούμενες από το πνεύμα>>. Πολιούχος θεά, έχει τα ιερά της πάνω στις ακροπόλεις, στο ψηλότερο σημείο του <<άστεως>>, τελευταίο καταφύγιο σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής. Της αποδίδουν την εγκύμναση του πολεμικού αλόγου, που το είχε χρησιμοποιήσει στον αγώνα των θεών κατά των γιγάντων. Και με την ευκαιρία αυτού του αγώνα επινόησε τον πολεμικό χορό, τον πυρρίχιο, που τον χόρεψε η ίδια για να γιορτάσει την οριστική νίκη του Δία. Επίσης, οι Αργείοι αποδίδουν στην Αθηνά την επινόηση της πολεμικής σάλπιγγας. Τέλος, κατά συμβουλή της Αθηνάς ο Δαναός <<σκάρωσε το πρώτο καράβι που έγινε στον κόσμο>>. Το ονόμασε <<πεντηκόντορο>>, επειδή είχε πενήντα κόρες (τις πενήντα Δαναΐδες).
Ένας μύθος που τον αφηγείται ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, δείχνει πως η Αθηνά, αν και θεά πολεμική, δεν είχε τίποτα από τον άγριο χαρακτήρα του καθαυτό θεού του πολέμου. Ένας από τους αγαπημένους ήρωες της θεάς, ο Τυδεύς, πληγώνεται θανάσιμα. Η Αθηνά ικετεύει τον Δία να τον λυπηθεί και αυτός της επιτρέπει να δώσει στον προστατευόμενο της ένα ποτό που θα τον κάνει αθάνατο. Αλλά τι βλέπει η Αθηνά; Ο Τυδεύς, που του είχαν πάει το κεφάλι εκείνου που τον είχε πληγώσει, του είχε σπάσει το κρανίο και έτρωγε τα μυαλά του εχθρού του. Αυτό το απαίσιο θέαμα προξένησε φρίκη στη θεά. Αποστέργει να προστατέψει έναν άνθρωπο τόσο σκληρόκαρδο και λέει ο Απολλόδωρος <<παραιτήθηκε από το καλό που ήθελε να του κάνει>>.
Ο λόγος είναι πως η Αθηνά, αν και συμμετέχει στην παντοδυναμία του πατέρα της, έχει κληρονομήσει και τα προσόντα της Μήτιδας, της θεάς της σοφίας, που ο Δίας, όπως είδαμε πιο πάνω, την είχε καταπιεί για να την εμποδίσει να γεννήσει ένα γιο ισχυρότερο από τον ίδιο τον κυρίαρχο του Ολύμπου. Η πολυαγαπημένη λοιπόν κόρη του Δία, θα προσωποποιήσει τη νοημοσύνη, τη λογικευμένη νοημοσύνη που εκτείνεται σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η φαντασία του πιο εκλεπτυσμένου λαού της αρχαιότητας, θα της αποδώσει τις περισσότερες από τις επινοήσεις και τις δημιουργίες, που το σύνολο τους θα αποτελέσει την πατρογονική κληρονομιά του πολιτισμού.