Ελληνική Μυθολογία

Ο μύθος του Προμηθέα

Ένας από τους Τιτάνες, ο Ιαπετός, απόκτησε από την ένωση του με την Ωκεανίδα Κλυμένη τέσσερεις γιους: Τον Άτλαντα, τον Μενοίτιο, τον Επιμηθέα και τον Προμηθέα. Και οι τέσσερεις για διαφορετικές αιτίες, προκάλεσαν την οργή του Δία.
Ο Άτλας, που θα μιλήσουμε διεξοδικότερα γι' αυτόν σε άλλο κεφάλαιο, καταδικάστηκε <<στα πέρατα της Γης, όρθιος μπροστά στις Εσπερίδες, να στηρίζει τον ουρανό με το μεγάλο κεφάλι του και με τα ακούραστα χέρια του>>. Ο Μενοίτιος βυθίστηκε από τον Δία στο Έρεβος εξαιτίας της <<κακίας του και του απροσμέτρητου θράσους του>>. Όσο για τον Επιμηθέα, αυτός συνδέεται στενά με το θρύλο του Προμηθέα, όπως θα δούμε στη συνέχεια αυτής της αφήγησης.
O μύθος του Προμηθέα είναι ασφαλώς ένας από τους πιο περίεργους ολόκληρης της ελληνικής μυθολογίας, κι εκείνος, ίσως που μέσα στο κύλισμα του χρόνου, πλουτίστηκε περισσότερο από τη φαντασία των ποιητών και των φιλοσόφων. Αντίθετα με τους άλλους Τιτάνες, που δεν εκπροσωπούν παρά τις κτηνώδεις και τυφλές δυνάμεις, ο Προμηθέας προσωποποιεί την πονηριά και τη νοημοσύνη, αλλά κι αυτός υποκύπτει στον άνισο αγώνα κατά του Δία.
Πως επέσυρε ο Προμηθέας την οργή του κυρίαρχου του Ολύμπου; Μονάχα για να μην παραλείψουμε καμιά εκδοχή αναφέρουμε τον απίθανο θρύλο πως ο Προμηθέας ήταν γιος της Ήρας, συζύγου του Δία, που την είχε βιάσει πριν από το γάμο της ο Γίγας Ευρυμέδων. Εξίσου απίθανος είναι ο θρύλος πως ο Ζευς, οργίστηκε κατά του Προμηθέα, επειδή αυτός είχε επιχειρήσει να ατιμάσει την Αθηνά. Απεναντίας, σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, ο Προμηθέας δεν ήταν που πρωτοστάτησε στη γέννηση της κόρης του Δία, ανοίγοντας το κεφάλι αυτού του τελευταίου με ένα χτύπημα τσεκουριού, ρόλος που αποδίδεται γενικά στον Ήφαιστο;
Πραγματική αιτία του μίσους του Δία κατά του προμηθέα, είναι πως ο γιος του Ιαπετού ευεργέτησε τους ανθρώπους -που μερικές πηγές μάλιστα τον θεωρούν δημιουργό τους.
Κατά τον Ησίοδο, ο Προμηθέας προκάλεσε για πρώτη φορά την οργή του Δία με μια απάτη που πείραξε πολύ τον αρχηγό των θεών. Θνητοί και θεοί είχαν μαζευτεί στη Μηκώνη για να συζητήσουν σχετικά με τα αμοιβαία προνόμια τους, και ειδικά φαίνεται για να καθοριστεί ποιο μέρος από τα σφάγια που προσφέρονται σαν θυσία, θα περιέρχεται στους μεν και στους δε. Επιφορτισμένος με τη διανομή, <<ο Προμηθέας, για να ξεγελάσει τη σοφία του Δία, εκθέτει μπροστά σε όλους ένα πελώριο βόδι, που το είχε χωρίσει σκόπιμα: από τη μία, κρύβει μέσα στο δέρμα τα κέρατα, τα εντόσθια και τα πιο παχιά κομμάτια, τυλίγοντας τα με την κοιλιά του ζώου, από την άλλη, τοποθετεί με επιτηδειότητα και πονηριά τα άσπρα κόκκαλα σκεπασμένα με γυαλιστερό λίπος>>. Ο Ζευς όταν του είπαν να διαλέξει, ξεγελιέται από τα φαινόμενα, και δεν διστάζει να πάρει για δικό του μερίδιο αυτό που του φαίνεται καλύτερο. Μα όταν <<παραμερίζει με τα δυο του χέρια το κάτασπρο γυαλιστερό λίπος, γίνεται θηρίο και ο θυμός κυριεύει την ψυχή του, βλέποντας τα άσπρα κόκκαλα του ζώου και με ποιο δόλο ξεγελάστηκε>>. Από τότε προσθέτει ο Ησίοδος, <<η γη βλέπει τις φυλές των ανθρώπων να καίνε, προς τιμήν των θεών, τα άσπρα κόκκαλα των θυμάτων πάνω στους βωμούς που μοσχοβολούν>>.