[HOÀN - EDIT] Lão đại là nữ lang - La Thanh Mai

Chương 57: Giang Thành thư viện

Ba ngày sau, Triệu sư gia tới nhà, đưa Phó Vân Anh tới Giang Thành thư viện bái kiến sơn trưởng Khương Bá Xuân.

Giang Thành thư viện ban đầu là nơi để sách của một ngôi chùa nhỏ, khi Sở Vương đời đầu tiên được phân đất phong ở Võ Xương, hưởng ứng lời kêu gọi đào tạo nhân tài của Thái Tổ hoàng đế nên mua lại Tàng Thư Lâu này, trồng cây ươm hoa, dựng lầu các, xây học xá lên tới một trăm tám mươi gian, rồi noi theo hình mẫu của Bạch Lộc Động thư viện để xây dựng nội quy, mời những nhà nho lớn tới làm thầy dạy, quản lý và sưu tầm sách vở, tuyển chọn học sinh, từ đó nơi này trở thành thư viện.

Lúc đầu, Giang Thành thư viện cũng giống bao thư viện khác trong cả nước, có một thời vàng son. Về sau, kẻ sĩ cũng dần biến chất, từ các thư viện liên tục truyền ra những chuyện xấu xa, người đọc sách kiện lên tận triều đình yêu cầu điều tra, triều đình lấy cớ thư viện gây ra tốn kém, ảnh hưởng tới việc dạy học của quan học [1] và phổ biến tà học, cấm học sinh trong các thư viện bình luận tình hình chính trị đương thời, thậm chí còn trắng trợn thiêu hủy một loạt các thư viện trong nước, nhiều thư viện từng một thời hưng thịnh từ đó không gượng dậy nổi nữa.

[1] Quan học là trường do triều đình mở. Ngoài ra còn có tư học, là trường do tư nhân mở, ví dụ Phó gia có tộc học, tính là tư học.

Hiện giờ, những thư viện tập trung vào dạy học, chất vấn và biện luận đã không còn tồn tại. Các thư viện lớn vẫn sợ hãi, không dám tiếp tục châm biếm, đả kích tình hình chính trị, cũng không dám đưa ra ý kiến hoài nghi về trường phái lý học chính thống, chuyển sang nghiên cứu sâu về các kinh sách của Nho giáo, không còn khuyến khích việc đọc nhiều sách như trước mà chú trọng vào bài giảng và thi cử, học sinh trong thư viện cũng phải tập trung toàn bộ tinh lực vào Tứ thư, Ngũ kinh, không để ý những chuyện bên ngoài, một lòng đọc sách thánh hiền. Khi giải đáp những vấn đề của học sinh, thầy dạy cũng phải trích lời Khổng Mạnh, lấy Trình Chu lý học làm chuẩn mực, không dám đàm luận nhiều chiều.

Nói cách khác, thư viện giờ đã phụ thuộc vào khoa cử, thư viện được mở ra chỉ để phục vụ cho các kì thi.

Trường học có thể bồi dưỡng người đọc sách, nhưng người đọc sách có được công nhận hay không chỉ có thể dựa vào khoa cử.

Trường học giờ chỉ dùng để đào tạo học sinh tham gia khoa cử, mục đích học tập của học sinh cũng chỉ có một - thi đỗ, làm quan.

Thư viện liên tục đào tạo nhân tài cho triều đình, học sinh cũng chỉ biết đọc sách rồi lại đọc sách, đọc văn rồi lại viết văn, cho tới khi thi đỗ, đề tên bảng vàng.

Vòng đi vòng lại chỉ có vậy.

Triệu sư gia đứng trước cổng thư viện, nhìn lên chiếc biển lớn treo chính giữa cổng do Thái Tổ hoàng đế ban "Giang Thành thư viện", cảm thán, "Năm đó những thư viện trăm hoa đua nở, nhiều nhà nho nổi tiếng đi khắp nơi dạy học, không khí học tập rầm rộ, học sinh còn có thể phát biểu suy nghĩ riêng của mình, đàm luận việc đương thời, tranh luận với nhau hùng hồn đến mức khiến tâm hồn người ta cũng phải dậy sóng, tới giờ ta vẫn còn nhớ cái không khí lúc Dực Dương tiên sinh giảng bài ở Nhạc Lộc thư viện năm ấy..."