Wendy de la Rose'un da içinde bulunduğu davranışsal ekonomi uzmanlarının yaptığı bu araştırmada birkaç farklı çalışma bir arada yürütüldü ve insanlardan en çok hangi tür satın alımlarından pişman olduklarını söylemeleri istendi. Açık hesap faiz ödemelerinin ardından gelen bir numaralı pişmanlık dışarıda yemek yemeye harcanan paralardı. Bu pek çoğumuzun düzenli olarak yapmakta olduğu bir satın alma işlemi olsa da açısından bakıldığında durum göründüğü kadar masum değildir-hatta bir nevi ölüm fermanınızı imzalamak gibidir desek abartmış olmayız. Burada bir kahve, şurada bir börek derken hepsi bir araya gelir ve birikim yeteneğimizi iyiden iyiye azaltır.
Wendy de la Rosa, yazımızın kaynağını oluşturan TED konuşmasında New York'ta yaşadığı dönemde en çok pişman olduğu satın alımın ulaşım uygulamalarına yönelik yaptığı harcamalar olduğunu belirtiyor. Gelin bu deneyimi bir de kendi ağzından dinleyelim:
"Bir ay sonu harcamalarımı kontrol ederken bir baktım ki 2,000 doların üzerinde bir parayı ulaşım uygulamaya harcamışım! Üstelik bu aylık kiramın dahi üstünde bir miktardı.
Bu gidişatı değiştireceğime yemin ettim ve tüm ay çabaladım, gelecek ay masraflarımı tekrar incelediğimde bir de ne göreyim: 2000 dolar! Hiçbir değişiklik olmamıştı. Neden mi? Harcama hakkında edindiğim bilgiler, gerçekten istememe rağmen davranış biçimimi değiştirmeye yetmemiş, istenilenin tam aksi bir sonuç almama sebep olmuştu. Çünkü ortamımı değiştirmek için hiçbir şey yapmamıştım.
Şaşkınlığımı üzerimden atar atmaz şu iki şeyi yapmaya karar verdim. İlk olarak söz konusu uygulama ile kredi kartım arasındaki ödeme talimatını iptal ettim ve ödemeyi 300 dolar limitli bir banka kartına bağladım. Bundan daha fazlasına ihtiyacım olursa, karta daha fazla para ekleme veya farklı bir karta geçme işlemlerinin onca zahmetine katlanmak zorunda kalacak ve muhtemelen uygulamayı kullanmaktan vazgeçecektim. Araştırmalarımızın da gösterdiği üzere her bir tıklama ya da karşılaştığımız her bir engel davranışımızı etkiliyordu ve ben bu tarz zor durumların üstesinden gelme ihtimalimizin son derece düşük olduğunu en iyi bilenlerden biriydim.
İkinci kararım ise şuydu: Kendime bir sınır koydum. Sonuçta biz insanlar makine değiliz; kafamızın içinde yaptığımız harcamaları an be an kaydedecek veya mevcut harcamalarımız ile harcama limitimizi karşılaştıracak bir hesap çizelgesi ile de dolaşmıyoruz. Ancak, beynimiz bir şeyi kaç kez yaptığımızı saymak gibi daha basit sayılara odaklanmakta son derece iyi. Bu yüzden kendime ulaşım uygulamalarını yalnızca haftada 3 kez veya ayda 12 kez kullanacağımı söyledim. Bu sistem, tipik davranışımda hatırı sayılır bir düşüşe neden oldu – daha önceleri uygulamayı ayda 50 ila 75 kez kullanıyordum. Bir kota sistemi uygulamak beni seyahatlerimi yeniden düzenlemeye dolayısıyla da azaltmaya zorladı."
Sizler de kendi harcamalarınıza bir göz atın ve en pişman olduğunuz satın alımları belirleyin. Ardından harcamalarınızı zora sokmak adına koşullarınızı değiştirin. Örneğin satın alımlarınız genellikle bir web sitesi üzerinden gerçekleşiyorsa ödeme bilgilerinizi ve adresinizi siteden ya da tarayıcıdan tamamıyla silmeyi deneyebilirsiniz- böylece her satın alımda bu bilgileri girmeniz gerekir. Eğer alacaklarınızı bir uygulama üzerinden satın alıyorsanız- ancak uygulamasız da satın alım yapmanız mümkünse –söz konusu bu uygulamayı telefonunuzdan kaldırabilirsiniz. Ayrıca limiti belirlenmiş bir banka kartı kullanmak yerine bu tutarı ATM'den nakit olarak çekebilir ve sınırlı bir biçimde harcamayı da deneyebilirsiniz.
