LỊCH SỬ TRUNG QUỐC 5000 NĂM

31-32

TRƯƠNG NGHI PHÁ TAN KẾ HỢP TUNG

Từ khi Tôn Tẫn đánh bại quân Ngụy, nước Ngụy thất thế, nước Tần càng ngày càng lớn mạnh. Sau khi Tần Hiếu Công mất, con là Tần Huệ Văn Vương nắm quyền, không ngừng mở rộng thế lực khiến sáu nước khác lo sợ, làm thế nào để đối phó với nước Tần đây? Có một số chính khách đề xuất chủ trương cho sáu nước, khuyến khích họ kết thành liên minh, liên hợp lại để chống Tần, chủ trương đó được gọi là "hợp tung". Lại có một số chính khách giúp Tần đi du thuyết các nước, yêu cầu họ dựa vào Tần để chống lại các nước khác, chủ trương này gọi là "liên hoàn". Kì thực mọi chính khách đều không có chủ trương cố định, chẳng qua họ chỉ dựa vào tài ăn nói để kiếm công danh tước lộc. Bất kể là nước nào, bất kể là chủ trương gì, miễn là họ được làm quan là được.

Trong những chính khách đó, nổi tiếng nhất là Trương Nghi. Trương Nghi là người nước Ngụy, nghèo khổ, cùng quẫn, phải bỏ sang nước Sở. Xin gặp vua Sở không tiếp. Lệnh Doãn nước Sở giữ ông trong nhà làm môn khách. Có lần, gia đình Lệnh Doãn mất một viên ngọc quí. Lệnh Doãn thấy Trương Nghi nghèo khổ, nghi ông ăn trộm ngọc, liền bắt lại đánh một trận nhừ tử. Trương Nghi lê lết về nhà, người vợ thấy chồng khắp người thương tích, liền xót xa nói: "Nếu chàng không đọc sách, không đi ra ngoài cầu một chức quan, thì làm sao gặp phải nỗi oan khuất thế này".

Trương Nghi há miệng hỏi vợ: "Nhìn xem lưỡi ta còn không?"

Người vợ nói: "Lưỡi tất nhiên là còn"

Trương Nghi nói: "Miễn là còn lưỡi, thì không lo không có lúc làm nên".

Sau Trương Nghi sang nước Tần, dựa vào tài ăn nói, quả nhiên giành được lòng tin của Tần Huệ Văn Vương, làm tướng quốc của nước Tần. Lúc đó, sáu nước đang tổ chức hợp tung.

Năm 318 TCN, năm nước Sở, Ngụy, Triệu, Hàn, Yên tổ chức một đội liên quân, đánh vào Hàn Cốc quan của Tần. Kì thực, nội bộ 5 nước cũng có mâu thuẫn, không thật đồng tâm hiệp lực, bị quân Tần phản kích, liên quân 5 nước không chống nổi, bị thất bại.

Trong 6 nước, hai nước Tề, Sở là lớn nhất. Trương Nghi cho rằng, muốn thực hiện liên hoành thì không thể không ly gián Tề với Sở để phá liên minh hợp tung. Ông hiến kế cho Tần Huệ Văn Vương, xin tự đi sang nước Sở. Trương Nghi đến Sở, trước hết đem nhiều lễ vật quí đến gặp sủng thần của Sở Hoài Vương là Cận Thượng, xin cho gặp Sở Hoài Vương. Sở Hoài Vương nghe tiếng Trương Nghi đã lâu, tiếp đãi rất chu đáo và muốn nghe ý kiến của Trương Nghi.

Trương Nghi nói: "Tần vương đặc biệt cử tôi đến để giao hảo với quí quốc, mong quí quốc đoạn giao với Tề, thì Tần không những sẽ vĩnh viễn hòa hảo với quí quốc, mà còn tình nguyện đem 600 dặm đất ở Thương Vu (nay ở tây nam huyện Tích Xuyên, Hà Nam) hiến cho quí quốc. Như vậy vừa làm yếu thế lực của Tề, lại làm cho nước Tần tin cậy, chẳng phải là nhất cử lưỡng tiện hay sao?".

Sở Hoài Vương vốn là người hồ đồ, nghe lời ngon ngọt của Trương Nghi thì rất phấn khởi, liền nói: "Nếu nước Tần làm đúng như thế thì ta tiếc gì mà không chia tay với nước Tề".