LỊCH SỬ TRUNG QUỐC 5000 NĂM

27-28

MẶC TỬ PHÁ THANG DÂY

Vào đầu thời Chiến quốc, vua Sở là Sở Huệ Vương muốn khôi phục lại bá quyền của nước Sở, liền tăng quân, để đi đánh Tống. Sở Huệ Vương trọng dụng một người thợ giỏi lúc bấy giờ. Ông ta là người Lỗ tên là Công Thâu Ban, sau này người ta thường gọi là Lỗ Ban. Công Thâu Ban sử dụng chiếc rìu rất khéo léo, ai mà muốn thi với ông về tài sử dụng rìu thì là người không biết lượng sức, nên gọi là "múa rìu qua cửa Lỗ Ban".

Công Thâu Ban được Sở Huệ Vương mời làm đại phu của nước Sở. Ông chế tạo cho Sở Huệ Vương một dụng cụ đánh thành, còn cao hơn cả lâu xa, nhìn chót vót như lên tận tầng mấy, nên gọi là thang mây. Sở Huệ Vương một mặt sai Công Thâu Ban gấp rút chế tạo thang mây, một mặt chuẩn bị đi đánh Tống. Tin tức về việc nước Sở chế tạo thang mây được đồn đại đi, các nước chư hầu đều lo lắng. Đặc biệt là Tống, nghe tin Sở sắp đến tiến công, thì cảm thấy tai họa lớn sắp giáng xuống.

Việc Sở muốn tiến đánh Tống, cũng gặp phải sự phản đối của một số người. Người phản đối mạnh mẽ nhất là Mặc Tử. Mặc Tử, tên là Địch, là người sáng lập ra học phái Mặc Gia. Ông phản đối phô trương lãng phí, chủ trương tiết kiệm: ông yêu cầu các môn đồ phải mặc áo ngắn, đi giày cỏ, tham gia lao động, lấy việc chịu khổ làm hành vi cao thượng. Nếu ai không chịu khổ, coi như đã phản bội lại chủ trương của học phái. Mặc Tử còn phản đối các cuộc hỗn chiến vì tranh giành chiếm đất khiến dân chúng lầm than. Lần này nghe tin nước Sở đang chế tạo thang mây chuẩn bị đi đánh Tống. Ông liền vội vã đi tới Sở. Đường xá xa xôi vất vả làm bàn chân phồng rộp, ứa máu, ông xé quần áo quấn lại rồi tiếp tục đi.

Đi suốt trong 10 ngày đêm, Mặc Tử tới Ảnh Đô của Sở. Trước hết ông tìm gặp Công Thâu Ban, khuyên Công Thâu Ban không nên chế tạo thang mây giúp Sở đánh Tống. Công Thâu Ban nói: "Không được. Tôi đã nhận lời Sở Vương rồi".

Mặc Tử nhờ Công Thâu Ban dẫn mình tới gặp Sở Huệ Vương, Công Thâu Ban nhận lời. Trước mặt Sở Huệ Vương, Mặc Tử thiết tha nói: "Nước Sở có đất đai rộng, chu vi năm ngàn dặm, có đủ mọi vật quí. Nước Tống chỉ có năm trăm dặm, đất đai xấu, sản vật cũng nghèo nàn. Tại sao Đại vương đã có xe ngựa tốt đẹp, lại còn muốn đi lấy những cổ xe rách của người khác. Tại sao không dùng áo bào gấm vóc của mình, mà đi lấy quần áo xấu xí rách rưới của người khác"?

Sở Huệ Vương tuy thấy lời của Mặc Tử cũng có lý, nhưng vẫn không chịu từ bỏ ý định đánh Tống. Công Thâu Ban cũng cho rằng dùng thang mây đánh thành thì nhất định thắng lợi. Mặc Tử nói dứt khoát: "Ông biết cách đánh thì tôi biết cách giữ. Ông không làm gì được đâu". Ông liền cởi thắt lưng da quây dưới đất làm thành, lấy mấy miếng gỗ nhỏ làm dụng cụ đánh thành rồi cùng Công Thâu Ban diễn tập về phương pháp đánh và giữ thành. Cứ mỗi lần Công Thâu Ban dùng phương pháp này đánh thành, ông lại dùng phương pháp khác để chống lại: một bên dùng thang mây, bên kia dùng tên lửa đốt cháy thang; một bên dùng xe húc cửa thành, bên kia lại lao gỗ đá xuống phá xe; một bên đào đường hầm, bên kia dùng khói phun.

Công Thâu Ban đưa ra chín phương pháp công thành, là hết cách nhưng Mặc Tử vẫn còn những phương pháp giữ thành hiệu nghiệm chưa dùng tới. Công Thâu Ban ngây người, nhưng vẫn chưa chịu phục, nói: "Tôi đã nghĩ ra biện pháp để đối phó với ông, nhưng hiện nay chưa nói ra".