...Beşerî bedenlerden ilk ortaya çıkan Âdem idi. Âdem bu cinsin ilk babasıdır. İnsan türünün diğer babaları ise şimdi zikredilecektir.
Âdem bu cinsten Allah'ın hükmü ile ortaya çıkan ilk varlıktır. Fakat onun ortaya çıkışı daha önce ifade ettiğimiz gibi Peygamberimiz sallallâhü aleyhi ve sellem'e vekil olması yönündendir. Sonra Allah ondan ikinci babamızı çıkartmış ve onu anne diye isimlendirmiştir. Birinci baba (Âdem), ondan (ikinci baba Havva'dan) bir derece üstün olmuştur, çünkü onun aslıdır.
Allah, ihsanın kendi elinde olduğuna ve bu işi birinci babanın özü gereği gerektirmediğine dikkat çekmek için mülk devrindeki vekilleri başladığıyla bitirdi. (Peygamberimiz s.a.v.'ın mülk aleminin halifesi olması hasebiyle Adem a.s. ile başlayan dünya devri mülk devridir. Peygamberimiz Allah tarafından mülkün halifesi kılınmış, diğer peygamberler o (bedenen) zuhur edinceye kadar ona vekil olmuşlardır. Peygamberimizin vekillerinin sonuncusu İsa a.s.'dır. Hazret-i Allah, dişinin -Havva'nın- erkekten -Adem'den- yaratılışındaki hikmet ve tasarrufun erkeklik unsuruna ait olmayıp bunun sırf kendi ihsanı olduğunu göstermek ve dilerse bu yaratılışı değiştirebileceğine işaret için son vekil olan İsa a.s.'ın yaratılışını ilk yaratılışın zıddında meydana getirmiş, erkeği -İsa'yı- dişiden -Meryem'den var etmiştir.)
Allah İsâ'yı Meryem'den yaratmış, böylece Meryem Âdem, İsa ise Havva mesabesine inmiştir. Dişi erkekten meydana geldiği gibi erkek de dişiden meydana gelmiştir. Böylece Allah, Havva annesiz var olduğu gibi çocuğu (İsâ'yı) da babasız yaratarak başladığıyla bitirmiştir. Bu nedenle İsâ ve Havva iki kardeş olduğu gibi Âdem ve Meryem de onların iki babası olmuştur.
"Allah katında İsâ'nın durumu Âdem'in durumu gibidir." (Âl-i İmran,59)
Bu ayetteki benzetme, annesinin masumiyetini İsâ için bir delil yapması nedeniyle erkek babanın yoksunluğunda var olmuştur. Havva'nın Hazret-i İsâ'ya benzetilmesi söz konusu olmamıştır. Çünkü kadın çocuğun taşınma mahalli olduğu için suçlamaya konu olabilir. Çünkü o, doğum için yaratılmış mahaldir. Halbuki erkek doğum için mahal değildir. Burada delillerden kastedilen şey, kuşkuların ortadan kaldırılmasıdır. Havva'nın Âdem'den yaratılmasında herhangi bir karışıklık meydana gelmez. Çünkü Âdem doğum için mahal değildi.
Babasız çocuk bilinen bir şey olmadığı gibi anasız çocuk da bilinen bir şey değildir. O halde ayetteki benzerlik, mana bakımından İsâ'nın Havva gibi olmasıdır. (Burada İbn-i Arabi Hazretleri ayeti şöyle tefsir etmektedir: Hazret-i Havva, Âdem a.s.'dan kopmuş bir parça olması hasebiyle Âdem ile aslen bir bütün olduğu için ayette Âdem zikredilip zımnında Havva'ya işaret edilmiştir.)
Çünkü kadın, yaratılış itibarı ile kendisinden doğan şey için bir mahaldir ve bu nedenle suçlanma ihtimali vardır. (Babayı anne bilir.) Diğer kadınlar için mevcut olan bu ihtimal Hazret-i Meryem'de olmadığı için onun masumiyetini delillendirmek için Hazret-i Allah ayette benzetmeyi Âdem'e yapmış, manada onun parçası olan Havva'ya işaret etmiştir.
O halde Hazret-i İsâ'nın bir baba olmaksızın Meryem'den doğması, Havva'nın bir ana olmaksızın Âdem'den meydana gelmesi gibidir ki, İsâ (Havva'nın ikinci baba oluşu gibi) ikinci baba hükmündedir.
Havva Âdem'den ayrıldığında Allah Âdem'deki boşluğu Havva'ya karşı cinsel arzu duygusuyla doldurdu ( tamir etti, onardı). Üreme ve çoğalmanın gerçekleşmesi için bu arzuyla Havva ile birleşmiştir. Çıkan hava, çıkışı esnasında Havva'nın bedeni oldu. Çünkü âlemde boşluk yoktur. Bu havâi parça, Havva'nın şahsiyetiyle aldığı yerini talep etmiş, Allah da Âdem'i o yeri talep için hareket ettirmiş, onun Havva ile mamur olduğunu görmüş ve ona yaklaşmıştır. Âdem Havva'yı kucakladığında Havva hamile kalmış, böylece nesilleri meydana getirmiştir. Bu durum insanlık ve diğer canlılarda tabiî bir alışkanlık haline gelmiştir.
