İnsanın daima terakki (yükselme, ilerleme) yolunda bulunduğu
pek hayret edilecek şeylerdendir. Lakin perdelerin pek latif ve ince oluşu, suretlerin birbirine benzeyişi bunu anlamaya engel olmaktadır.
İnsan alemdeki son varlık cinsidir (yaratılış sırasına göre). Şöyle ki, alemde altı cins, her cinsin altında türler ve türlerin altında da türler vardır.
Birinci cins melek, ikinci cins cin,
üçüncüsü maden, dördüncüsü bitki, beşincisi hayvandır.
Böylece mülk tamamlanmış, düzenlenmiş ve dengeye kavuşmuştur. Altıncısı ise insan cinsi olmuştur. İnsan bu memleket üzerinde halifedir.
Bu işin ardında Allah lâneti var, o işe karşılık da vade vefa olarak Allah rahmeti var.
Kâfirler inatlaşmada maymun tabiatlıdırlar. Tabiat, içte, gönülde bir âfettir.
İnsan ne yaparsa maymun da yapar; maymun her zaman insandan gördüğünü yapıp durur.
O, "Bende onun gibi yaptım" sanır. O inatçı mahlûk aradaki farkı nereden bilecek? Bu emirden dolayı yapar, o, inat ve savaş için. İnatçı kişilerin başlarına toprak saç!
Sevgilinin gamını çekmek için sevgilinin yanımda bulunması gerek; yahut da gönlümde bir sabır, bir karar olmalı.
Bir derde can vermeli; fakat bir dert de nedir? Binlerce dert olmalı.
Sevinen düşmanlar çok; fakat derdimi dert edinen bir tek dost gerek bana.
Düşman kimmiş, dost kim? Bunu anlamak için öldükten sonra bir kere daha dünyaya gelmek, bir daha yaşamak lâzım.
Her hakikatin herkese göre bir tanımı vardır, benzerlikler aldatmamalıdır ; insanı saptıran şey benzerliklerdir.
"Her kim aklını, nazari düşüncesini ve kendi delilini şeriata hakim kılmaya kalkarsa, kendine karşı samimi davranmamış demektir. Öyle bir insanın en büyük üzüntüsü ahiret hayatında ortaya çıkacaktır. Orada perde kalkar ve manaya tevil ettiği rivayetin hakikatini mahsus olarak görür. Allah da ahirette kendisine dair bilginin hazzından onu mahrum bırakır , bunun yanısıra üzüntü ve acısı daha da katmerlenir. Söz konusu insan dünya hayatında zahiri ifadeyi manaya tevil edip zahirin gösterdiği ve delalet ettiği anlamı reddederek verdiği hükümdeki cehaletini gözleriyle görür.
Binaenaleyh bilgisizlik hüsranı en büyük hüsrandır !"
Duâ ile Selâmetle...
