Hareupeun saung. Durukan ngabebela. Bangun hayang ngaduruk peuting nu jempling. Hayang ngaduruk lalancip-lalancip angin, jerit jangkrik, genggerong bangkong. Hayang ngaduruk pucuk-pucuk kalapa, mega jeung bentang nu gumeleter. Hayang ngaduruk langit.
Sardiat teu eureun nambahan suluh. Ngagarabyag. Mabra buruan saung. Sora seuneu nu gangas, nu ngahakan kai garing. Tingbeletok suluh awina. Silalatu nyieuh-nyieuh cicika, sina rabeng luhureun kotakan demi kotakan. Sawahna. Sawah nu keur disawang. Dimpleng jeroning mongkleng. Mongkleng peuting. Mongkleng hate.
Isuk panen! Gerentesna ketir. Siki-siki pare racleng dina panonna marengan serebung silalatu. Sedeng dina dadana, rebuan beurit ngasrek ngagares jajantung.
Sardiat teu eureun ngalinting bako. Cumarita jeung haseup. Seuseup deui. Nyeuseup deui. Munggah kebek dadana. Bangun hayang muput nu motah dina rasa. Kalah batuk mani ngengkreng. Lung, dipiceun. Gap deui, ngalinting. Bari malaweung kabandang koreak gagak.
Peuting, peuting mimiti deui nihtir. Siga saratus peuting nu ngentep na lelembutan. Lelembutan Sardiat. Nihtir. Ricit ti saban madhab. Ti galengan ka galengan. Ricit patumpangtingdih dina saban kotakan. Siga peurih saratus peuting nu kaliwat. Saratus peuting saprak ngarambet mindo. Saratus peuting nu ditahan sajeroeun tulang iga. Kiwari usik. Rampak usik. Dina tulang. Dina daging. Dina getih. Usik-usikan. Tuluy ngamalir kana saban pori-pori kulitna. Ngamalir ka saampar hawa. Kana peuting nu nihtir. Kana angin nu ricit. Kana silalatu nu merul.
Kalangkang silih kalangkangan. Kumalangkang. Rumingkang. Ringkang-ringkang. Juringkang poe pakaleng-kaleng. Kakalayangan. Jangjang hariwang.
Sardiat hayang ngarambet poe neba di mana-mana.
Keur kitu, sorot batre ngaburinyay dibarengan sora suku. Ngagesruk di pipir saung. Gigireun balong. Gesruk. Burinyay. Gesruk. Burinyay. Aya nu ngurunyung diharudum sarung. Ngajanteng sakedapan. Surat-sorot kana kotakan. Dipapay imeut. Kucrak-kecrek. Sebrot deui. Meneran pisan pupuhunan anyar nancebkeun. Sarenghapan. Disorotkeun ka jauhna. Kana tungtung amparan kotakan. Rumahuh. Tuluy dipangpengkeun ka luhur. Ka langit. Kana bentang nu gumeleter. Lir ngintip riuk nu nyamuni satukangeun langit. Ngaharewos sosorangan. Antara ngadunga jeung nyupata. Teu pati jentre.
“Kade isuk jam genep, Sujang! Kitu, cek itungan Emang!” Sora beurat semu peura.
“Diutang-itung ge moal matak untung!” Sardiat nembal, les-lesan, sabot rut-ret kana sarat jangeun pupuhunan; kana buah kawung nu ruruntuyan, kana janur, kana duwegan, nu ngarantung na palang saung.
“Tong aral! Sarerea kapan. Mun kitu ancur sorangan!”
“Batur onaman usum kamari marucekil! Uing? Mindo dihanca si monyong! Usum kamari ngeclok ka Emang keur nyumponan nu boga sawah! Boa-boa mindo ngeclok oge!” Sardiat neuteup nu ngajanteng, ngaliwatan pucuk-pucuk seuneu. Teuteupna lir sapasang walungan es, tuluy leyur saluhureun durukan.
“Geus ti baheulana! Nu boga sawah lalolong hate! Kanyahona kintalan pare pareng panen! Teu paduli buruh macul, harga gemuk jeung bebengok hama! Tapi, takdir kudu ditarekahan, Jang!” Mang Mahdi malik. Ngagesruk ngadeukeutan nu ngabebela. Sarungna murag kana taktak. Lalaki kolot. Kumis baplang badis ruruntuk oah. Panonna seukeut. Nengetan polah Sardiat.
Sardiat anteng nurun-nurunkeun doran, nu ngagarantung na bilik saung. Doran pacul saopat-opat diturunkeun. Hiji hiji dibebeskeun kana seuneu.
“Nyaah, Sujang!”
“Diteundeun kalah matak heurin! Teu jadi duit!”
“Montong ngarasula!! Anggur mikir pikahareupeun! Cikan ngasaan bakona! Euleuh, jadi inget ka Bapa ilaing, Si Jenat. Bako Pasigaran, lin?” Diuk dina tangkal gedang nu ngajepat. Maut bako jeung pahpirna. Ari panon tuluy manco nuturkeun laku Sardiat nu laju ngasur-ngasur doran.
